Postacie historyczne - czy da się obiektywnie postrzegać ich motywacje?

Dążenie do poznania prawdziwego obrazu świata to cel każdej nauki. Czy jednak w przypadku historii kiedykolwiek będzie to możliwe?

Historia tworzona jest przede wszystkim przez ludzi

To w człowieku tkwi wielka wola i siła do przekształcania świata. Nawet jeśli na ruchy danego narodu miał wpływ klimat, katastrofa naturalna, czy jakieś inne, losowe zdarzenia. Historia pisana jest przede wszystkim przez jednostki, które potrafiły popchnąć innych w określonym kierunku. To na nich powinniśmy się skupić, jeśli chcemy uprawiać maksymalnie obiektywną historię. Dlatego, że w ich motywacjach drzemie wiele ciekawych informacji na temat tego, jakie wartości wyznawali, czy zdawali sobie sprawę ze swojego wpływu, czy byli moralnie źli. Obiektywne postrzeganie historii musi się więc zacząć od analizy zachowania danej postaci lub ich grupy, jednak w kategoriach jednostkowych, w kontekście wydarzeń. Czy da się to zrobić skutecznie?

Interpretacji wydarzeń z przeszłości jest wiele – to pole do debaty, ale także nieporozumień

Rola poszczególnych postaci historycznych jest przez nas odbierana w różny sposób. Bardzo często wzorujemy się na autorytetach oraz opisach osób, które były razem z nimi w trakcie kluczowych decyzji. Tacy kronikarze często pozostawiają bardzo specyficzne ślady w historii – anegdoty, własne przemyślenia, czy notatki. Często czerpiemy wiedzę o realnym obrazie jakiegoś dyktatora nie z bogatych opisów profesjonalnych pisarzy, a właśnie takich zapisków. Choć nie jest to wiedza jakkolwiek pełna, to jednak zbliża nas ona do sławnych postaci z dawnych lat najbliżej, bo pokazuje, jakie były w rzeczywistości. Treść traktatów, które przyniosła nam histora, znamy, przynajmniej części. Natomiast nie zawsze dostrzegamy, co było ich realnym powodem. Możemy oczywiście patrzeć na to w kontekście zjawisk na szeroką skalę, ale bardzo rzadko mamy okazję do realnej oceny danego władcy. Na pewno chcielibyśmy wiedzieć, jak postrzegać Piłsudskiego, Stanisława Augusta Poniatowskiego, czy inne postacie, które do tej pory budzą kontrowersje. Mogąc zagłębić się w ich intencje i życiorysy, zmienilibyśmy swoje postrzeganie na ich temat. Pytanie tylko, czy chcemy i czy da się burzyć fasadę prywatności tak istotnych osobistości. Jeśli interesuje Was temat postaci Piłsudskiego, to serdecznie zapraszamy to zapoznania się z artykułem „Kempeitai - japońska żandarmeria wojskowa. Dlaczego interesował się nią Piłsudski?” (https://kronikidziejow.pl/porady/kempeitai-japonska-zandarmeria-wojskowa-dlaczego-interesowal-sie-nia-pilsudski/).

Czy możemy kiedykolwiek poznać motywację innego człowieka?

Nawet gdybyśmy byli w stanie cofnąć się w wehikule czasu i stanąć obok największych postaci historii świata, niekoniecznie udałoby nam się zrozumieć ich motywy. Gdybyśmy poznali historię ich życia, również nie mielibyśmy pełnego obrazu. Możemy tworzyć psychologiczne analizy, które przybliżają nam nieco kontekst ich osobowości i tożsamości danej jednostki, jednak to dosyć mgliste dane, które nie mogą być pełnym dowodem naukowym. Być może kiedyś będzie możliwe osiągnięcie takiego poziomu, że będziemy rozumieć motywy danej postaci, ale wtedy pojawią się kolejne problemy. Dane z przeszłości są mocno zamazane – jak to się mówi, „historia pisana jest przez zwycięzców”. Nie mamy zbyt wielu obiektywnych tekstów z przeszłości. Nie jest to wolicjonalne, ich twórcy czerpali przekaz ze źródeł, które nie są rzetelne, nawet jeśli oni sami starali się o maksymalne zdystansowanie. Nie uda nam się nigdy zrozumieć pełni kontekstu, możemy tylko zbliżyć się do pewnych interpretacji i faktów. Oznacza to, że historia w gruncie rzeczy dąży do obiektywizmu, ale raczej nigdy nie uda nam się rozwiązać pewnych sporów w bardzo kluczowych materiach.

Artykuł powstał we współpracy z serwisem Kroniki Dziejów.