Wyjaśniamy kontrowersje z wymianą oleju w automatycznej skrzyni biegów

Samochody z automatyczną skrzynią biegów są coraz bardziej popularnym rozwiązaniem, na które wielu z nas już się skusiło. Jak się jednak okazuje, wiedza na temat eksploatacji pojazdów wyposażonych w tego typu urządzenia jest niewielka. Należy bowiem mieć świadomość, że i tu konieczna jest obsługa serwisowa!

Na tych, którzy próbują sami rozwiać swe wątpliwości na ten temat, czeka wiele niedopowiedzeń lub nawet dezinformacji. Serfując po bezbrzeżnych morzach Internetu, raz trafiamy na informacje, że olej należy wymieniać, a innym razem, że wymiana może przynieść niepożądane efekty i pogorszyć sytuację. Kto ma rację? Kto mówi prawdę? Z pomocą fachowców spróbujemy zebrać najważniejsze informacje i wskazać najlepsze rozwiązania, tak aby od tej pory temat stał się jasny.

W rozmowie z panem Remigiuszem Dolatą z firmy DOL-GUM z Gostynia, dowiadujemy się, że olej w automatycznej skrzyni biegów należy wymieniać regularnie. Pan Remigiusz jednocześnie potwierdza, że zdarzają się takie sytuacje, gdzie należy stanowczo odradzić wymiany oleju!

Smarowanie jest konieczne
Na dalsze pytania: kiedy zatem wymieniać, a kiedy nie, uzyskujemy wyjaśniania właściciela Dolgumu: „Skrzynia biegów jest skomponowana z dużej ilości metalowych elementów” – tłumaczy. – „Aby układ mógł pracować w sposób płynny, konieczne jest smarowanie, czyli warstwa oleju o odpowiedniej grubości pokrywająca współpracujące ze sobą podzespoły. Każda automatyczna skrzynia zawiera przewidzianą przez producenta ilość oleju o określonych parametrach. Olej w trakcie eksploatacji traci swoje parametry. Przede wszystkim traci grubość filmu, którym pokrywa poszczególne elementy pracujące wewnątrz skrzyni biegów”. Nasz rozmówca podsumowuje: „Jeśli nie wymienimy w porę oleju, to zaczną się pojawiać drobinki metalu w oleju, a z tych drobinek utworzą się złogi. W efekcie dojdzie do trwałych uszkodzeń i konieczności wymiany całej skrzyni lub jej regeneracji. Pierwszymi widocznymi dla kierowcy objawami będą poślizgi przy przyspieszaniu lub szarpnięcia przy zmianie biegów.”

Bez badania może być gorzej
Dociekamy jednak dalej: czyli coś w tym jest, że nie zawsze warto wymieniać olej w „automacie”? „Należy przyjąć, że jeśli auto przejedzie więcej niż 200 tys. km bez wymiany oleju, to mogą już istnieć pewne uszkodzenia. Dlatego też każdorazowo przed wymianą należy pobrać próbkę i przeprowadzić badanie. Gdyby się okazało że mamy do czynienia ze złą pracą sprzęgła i bardzo zanieczyszczoną próbką, wówczas odradzimy wymiany, bo sytuacja może się pogorszyć” – tłumaczy specjalista.

My jednak nie lubimy takich ogólnych pojęć jak „pogorszyć”, dlatego dopytujemy o szczegóły. Dowiadujemy się, że olej w ASB pracuje w bardzo ciężkich warunkach, nie tylko zapewniając smarowanie, ale również odprowadzając ciepło. Ponadto przepompowywany jest cienkimi kanalikami. Utrata jego właściwości może prowadzić do bardzo kosztownej awarii. Poza tym po wymianie może być gorzej, kiedy wykonamy ją metodą statyczną. Wlejemy olej ze środkami czyszczącymi, złogi oderwą się, zostaną przetransportowane w okolice układu sterowania i zaczną blokować elektrozawory. W skrajnej sytuacji skrzynia może w ogóle przestać działać lub znacznie pogorszyć swoje działanie.

Producenci swoje...
W trakcie naszych poszukiwań natknęliśmy się na informację, że w niektórych automatycznych skrzyniach biegów producenci nie zalecają wymiany. Pan Remigiusz Dolata potwierdza, że to prawda. U niektórych producentów i dilerów samochodów można znaleźć tego typu informacje (między innymi BMW, Mercedes), że olej w skrzyni biegów jest Lifetime lub Long Life No Change, czyli do końca życia pojazdu. Dlaczego tak uważają? Ponieważ dla producenta pojazdu najważniejszy jest pierwszy klient – ten, który kupi nowe auto. Uważają, że pierwszy klient, to klient który osiągnie przebieg auta do 200 tys. km. Potem automatyczna skrzynia biegów nadaje się do generalnego remontu lub wymiany. Oczywiście firma ZF, producent tychże skrzyń, informuje że olej podlega wymianie.

Przebieg ma znaczenie
Cóż… krok po kroku zaczynamy rozumieć, jak to wszystko funkcjonuje. Wobec tak wyczerpujących informacji poddajemy się i pytamy wprost: kiedy przyjechać na wymianę? Nasz specjalista wyjaśnia: „Jeśli producent nie określa w normach eksploatacyjnych częstotliwości wymiany oleju, to pierwsza wymiana oleju jest wykonywana zazwyczaj po 80-120 tys. km. Jeśli chodzi o kolejne wymiany, to można powiedzieć, że po następnych 40-60 tys. km”. I dalej precyzuje: „Oczywiście jeśli auto porusza się w trudnych warunkach, w górach, przy dużych przyspieszeniach, częstej zmianie biegów przy sportowej jeździe, ciągnięciu przyczepy, zabrudzonej chłodnicy ATF, wówczas proces starzenia oleju przyspieszy, ponieważ standardowo pracuje przy 80°C, a powyżej normalnej temperatury co 7°C szybkość utleniania się podwaja. Dlatego też po określonym czasie należy bezwzględnie wymienić całość oleju, a taką wymianę zapewni tylko metoda dynamiczna, statyczne zlanie z automatycznej skrzyni biegów wprowadza tylko część nowego oleju”.

Metoda ma znaczenie
Po tych wyjaśnieniach jesteśmy już niemal specjalistami w zakresie wymiany oleju w automatycznej skrzyni biegów, chcemy jednak wiedzieć, o co do końca chodzi z tą wymianą statyczną i dynamiczną? Okazuje się, że mamy do czynienia z dwoma możliwościami. Wymiana statyczna, to po prostu grawitacyjne zlanie oleju przez otwór spustowy z układu. Pan Remigiusz jednak ostrzega: „Jest poważna wada tej metody - w układzie zostanie 40-60% starego oleju (w sterowniku, przewodach, konwerterze). Część starego oleju z brudem i osadami zostanie zmieszana z nowym olejem. Prawdziwa wymiana to wymiana dynamiczna – w tej metodzie do rozgrzanej skrzyni biegów wprowadzamy olej za pomocą specjalnego urządzenia. Po fazie testów na zimnej skrzyni i pobraniu próbki, na rozgrzanej już skrzyni najpierw oczyszcza się układ, a potem przetacza nowy olej, jednocześnie usuwając stary. W pierwszym etapie wymiany dynamicznej do układu wprowadzany jest świeży olej wraz z czynnikiem czyszczącym, dopiero w kolejnym etapie wprowadzany jest olej właściwy – nowy, świeży, który w pełni zastąpi ten stary i zabrudzony. Usunięte są również wszelkie zanieczyszczenia. Następnie wymieniany jest filtr w ASB. Na koniec skrzynia jest adaptowana do nowych warunków pracy. Od tej chwili skrzynia zaczyna ponownie pracować w warunkach fabrycznych”.

Wszystko ma swoją cenę
Na sam koniec pytamy o cenę, ponieważ dowiedzieliśmy się, że wymiana dynamiczna jest bardziej kosztowna niż statyczna. Tę różnicę wyjaśnia fakt, że dynamiczna wymiana oleju zużywa ponad dwa razy więcej oleju niż statyczna. Do skrzyni wchodzi pełna ilość nowego oleju. Do tego należy doliczyć litry oleju przeznaczone na czyszczenie oraz środki czyszczące. Również czas obsługi w dynamicznej wymianie jest zdecydowanie dłuższy, ponieważ procedura trwa kilka godzin. W końcu ceny filtrów są różne, niekiedy występują wraz z miską olejową. W sumie należy liczyć się z kosztem rzędu 1200 – 2000 zł.

Nasze wątpliwości rozwiał Remigiusz Dolata z firmy DOL-GUM z Gostynia

Dziękujemy za rozmowę.